• LPG nedir?
• LPG'ye dönüştürmeli mi?
• Hangi sistem seçilmeli?
• Dönüşümü kimler yapabilir?
• Hangi bakımlar gerekiyor?
• LPG dolumu nerede yapılıyor?
• Güvenli mi ?
• Dönüşüm fiyatı?
• Garantili mi?

LPG nedir?

• LPG (Liquid Petroleum Gas) sıvı petrol gazı, basınç altında sıvı halde bulunan propan ve bütana verilen ticari isimdir. Kolay depolama ve taşıma için genellikle sıvı halde tutulur. Gaz yakıtlar hidrojence zengindir ve silindirlere gaz fazında girerler. Bu iki karakteristik temiz bir yanma sağlar. Diğer bir deyimle LPG, taşıtlar için temiz bir enerji kaynağıdır.
• LPG sıvı halde iken gaz haline oranla yaklaşık 250 kat yoğundur.
• Basıncı düşürülüp, sıcaklığı artırılarak sıvı halden gaz haline dönüştürülür ve benzine mükemmel bir alternatif yakıt haline gelir.
• Büyük ticari taşıtler için de LPG kullanacak özel motorlar geliştirilmektedir.
  

Hangi sistem seçilmeli?

• Piyasada dönüşüm yapan bir çok firma ve bunların kullandığı markalar bulunmaktadır. Araca en uygun LPG sisteminin seçiminde dönüşüm yaptırmış dostlarınızın fikirlerinin yanısıra, aşağıdaki açıklamalar da yardımcı olabilir.
• Kullanılmış araçlarda dönüşüm öncesinde aşağıdaki kontroller yapılmalıdır: egzoz emisyonları, silindir balansı. doğru ateşleme zamanlaması, bujiler, bağlantılar. Dönüşüm öncesi testleri olumlu çıkmayan taşıtlarda öncelikle yenileştirme işlemleri yapılmalıdır.

Sistemler

• 1. kuşak: Karbüratörlü taşıtlar için
Sistemin temel elemanları şunlardır:
• Depo yaklaşık 70litrelik (55 litre sıvı gaz depolanabilir),
• Regülatör sıvı yakıtı buharlaştıran (yakıtın buharlaşması sırasında regülatör çok soğuduğundan, donmaması için ısıtılması gerekmektedir),
• Yakıt kesme valfleri (yakıtlar arasındaki geçişi sağlamak ve gaz çalışmasında karbüratöre giden benzini kesmek için kullanılır ve sürücü mahallindeki bir anahtarla kontrol edilir.),
• Mikser (karbüratörün üstüne monte edilir ve gazın emilen havaya karışmasını sağlar),
• Doldurma valfi (tek yönlü bir valf)

Lovato kiti	Depo	Regülatör
Çeşitli karıştırıcılar	Solenoid

• Sistemde, rölanti, kısmi yük ve tam yük için ayar vidaları bulunmaktadır. Bu sistemin, yetesiz sürüş performansı ve karışımın fakire ayarlanması durumunda geri tepme eğilimleri bulunmaktadır. Sürüş performansını iyileştirmek ve geri tepme eğilimini azaltmak üzere karışım zenginleştirildiğinde ise, emisyonlar ve LPG tüketimi artmakta, gaz kullanımının avantajları azalmaktadır.

• 2. kuşak: Enjeksiyonlu ve karbüratörlü taşıtlar

• 1. kuşak sistemlerdeki en büyük gelişme, sisteme bir lambda sensörü eklenmesiyle sağlanmış, daha sonra da ECU (Electronic Control Unit) elektronik kontrol ünitesi eklenmesiyle kullanım ve emisyonlar daha da iyileşmiştir. Şimdi bazı sistemlerin karıştırıcı giriş hattına lambda kontrollü akış valfi, bazılarının buharlaştırma ünitelerine de lambda/ECU kontrollü step motorlar monte edilmektedir. Bu sistemlerden bazıları lambda üzerinden kontrol edilen ön ayarlı sistemler iken, diğerleri tamamen lambda kontrollüdür.
• 2. kuşak sistemler, oldukça geliştirilmiş olmalarına karşın, uzun manifold kolları bulunan yeni taşıtlara monte edilmeleri halinde, hâlâ geri tepme riski taşımaktadırlar. Geri tepme riski, 3. kuşak çok nokta enjeksiyonlu sistemlerle giderilmiştir.
  Başa dönüş

• 3. kuşak: Tek ve çok nokta enjeksiyonlu taşıtlar

• Bu tek ve çok nokta enjeksiyonlu sistemler hemen hemen var olan tek ve çok nokta enjeksiyonlu benzin sistemlerinin aynısıdır ve çoğu benzin ECU'lerinin sinyallerini kullanırlar. (Lambda sensörlü ve katalitik konvertörlü enjeksiyonlu taşıtlar için elektronik LPG sistemi) Tek nokta enjeksiyon sistemli taşıtların ileri karıştırma sistemi, en uygun emisyonlar için otomatik haritalama yeteneği dahil, sistemi her zaman ayarlayan 2. kuşağın tüm avantajlarına sahiptir. Ancak çok yeni modellere takılmaları halinde yine de geri tepme riski bulunmaktadır.
• Başlangıç ayarları satıcı tarafından ve özel ekipmanlarla yapılmakta ve sistem daha sonra bu ayarları ömür boyu korumaktadır. Teknisyenler için arızacılık bilgileri de yine borduna kaydedilmektedir.
• Çok nokta enjeksiyonlu sistemdeki büyük hacimli bir LPG enjektörü, her manifold ayağına ve silindirlere yakın olarak monte edilmiş basınç valflerine eş zamanlı olarak yakıt gönderir.
• Bu sistemde geri tepme riski bulunmamaktadır. basınç kayıpları çok azaltılmıştır ve oldukça doğru LPG kontrolü sağlanmaktadır. Bu sistem de, akıllı haritalama yapan ve böylece herhangi bir sürüş koşuluna uygun LPG kontrolü sağlama, motorun aşıntı durumuna göre ayarlama yapma özelliklerine ve teknisyenler için arızacılık bilgilerine sahiptir.

• 4. kuşak

• 4. kuşak sistemler, sıralı LPG enjeksiyon kontrollü sistemlerdir. (Enjeksiyonlu taşıtlar için elektronik LPG sistemi) Sistem kontrol sinyallerinin çoğunu doğrudan doğruya ECU'dan almaktadır. Bu ise, üreticinin ayarlarını sisteme uygulama olanağı sağlamaktadır. Sonuç, daha az LPG kaybı, daha düşük emisyonlar ve daha kısa kalkınma periyodu demektir.

Özetle, 1. ve 2. kuşak sistemler teknolojisi biraz daha eski, 3. ve 4. kuşak sistemler ise teknolojisi daha yeni taşıtlar için tercih edilmesi uygun olan sistemlerdir.

Dönüşümü kimler yapabilir?

• LPG sistemleri yalnızca yetkili iş yerlerinde ve bu konuda eğitimli personel tarafından monte edilmelidir. 28 Kasım 1997 tarih ve 23184 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Tebliğ ile LPG dönüşümü yapan işyerleri için yeni düzenlemeler yürürlüğe sokulmuştur. Bu düzenlemeler aşağıdaki gibi özetlenebilir:
  • Araçlarda LPG dönüşüm montajlarının projesine uygun eğitilmiş uzman kişilerce yapılması,
  • LPG dönüşümü yapılan araçların LPG kullandıkları ruhsatlarına işlenilmesi,
  • Araç dönüşüm yerleri TSE'den belgelendirilmesi,
  • Araçların LPG kullandıkları ön ve arka cama yapıştırılacak etiketle belirlenmesi
  • TSE'den alınacak araçların istasyonlarda yapılan yıllık muayenelerinde sızdırmazlık raporunun araç sahibinden istenmesi,
  • LPG'li araçlar kapalı yerlerde park edilmemesi gibi hükümler ihtiva etmektedir.

• Araçların LPG sistemine dönüştürülmesi için dönüşümü firmalardan istenen bilgi ve belgeler ise şunlardır:

Hangi bakımlar gerekiyor?

• Modern LPG sistemlerinin çoğu, nadiren görülen buharlaştırıcı sızıntısının kontrolü için, yılda bir kez bakım gerektirir. Bu sırada diğer hatlarda sızıntı kontrolü yapılması da yararlı görülmektedir.
  Başa dönüş

LPG dolumu nerede yapılıyor?

• Özellikle büyük kentlerde olmak üzere, Otogaz adlı LPG doldurma istasyonlarının sayısı tüm yurtta giderek artmaktadır.

  Başa dönüş

LPG güvenli mi?

• Doğru montaj halinde LPG benzinden daha güvenlidir denilebilir. LPG çarpma tahribat deneylerinden geçmiş, giriş kilitleme ve aşırı sıcaklık kontrol valfli basınçlı dökme çelik depolarda muhafaza edilmektedir. Bu valf, şiddetli taşıt yangınlarında LPG'nin genleşmesi halinde bile kontrollü miktarlarda LPG çıkışına müsaade eder. Bu kontrollü yanma, depoyu standard benzin deposundan daha güvenli yapmaktadır.
• Sistemin eğitimli personel tarafından monte edilmesi halinde uygun malzeme kullanılmakta, parçalar güvenli yerlere monte edilmekte, yakıt boruları egzoz borularının uzağından geçirilmekte ve montajın ardından çalışma ayar değerleri kurularak kaçak testi yapılmaktadır.
  
• LPG'li dönüşümü yapılmış bir taşıtta gaz kaçağından şüpheleniliyorsa, aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:
  • Propan buharları havadan daha ağırdır ve zeminde (bodrumda, kanalizasyonda) toplanır.
  • Tüm tutuşturma kayaklarını (alevler, sigara, pipo, ısıtıcılar, pilot ışıklar) elimine ediniz.
  • Mümkünse kaçağın kaynağını kapatınız.
  • Garaj kapısını açık bırakarak havalandırma yapınız.
  • Zemindeki drenaj deliklerine su püskürterek havalandırılmasını sağlayınız.
  • Propan kokusu gidinceye kadar hiçbir ateşleyiciyi çalıştırmayınız.
  Başa dönüş

Dönüşüm fiyatı ne kadar?

• Fiyatlar taşıta ve monte edilen kite göre değişmekle birlikte, günümüzde ülkemizde çokça monte edilmekte olan sistemlerin fiyatları, 800 DM (karıştırıcılı sistemler) den, 2000 DM (enjeksiyonlu sistemler) kadardır.
  Başa dönüş

Garantili mi?